Często rodzice, podobnie jak ich dzieci nie są przygotowani na mutację swoich pociech. Pomimo, że jak wszyscy ludzie, sami przeszli mutację. Najczęściej jednak nie pamiętają „jak to było”, a może są zaskoczeni, że ich małe dziecko dorośleje.
Mutacja dotyczy chłopców, ale czy tylko?
„Moja córka przygotowywała się kilka miesięcy do występu, a od kilku tygodni ma coraz większe problemy z wyśpiewaniem wysokich dźwięków. Głos jej się łamie i traci ochotę do śpiewu. Nauczyciel śpiewu prosił sprawdzić czy to są guzki głosowe”. Moja odpowiedź niejednokrotnie brzmi: „Nie, to mutacja”. Wtedy słyszę: „Ojej, to ona już nie będzie śpiewać tych wysokich dźwięków ☹ …”
Czym jest mutacja?
Mutacja to nagła zmiana głosu w czasie dojrzewania płciowego. Dotyczy ona wszystkich zdrowych chłopców i dziewczynek. U chłopców pojawia się pod koniec procesu dojrzewania, a u dziewcząt najczęściej zbiega się z pierwszą menstruacją.
W czasie mutacji dochodzi do powiększania się krtani. Jest to możliwe dzięki działaniu męskich/ żeńskich hormonów płciowych wydzielanych przez zdrowe jądra lub jajniki. Na skutek działania hormonów w ciągu kilku miesięcy dochodzi do obniżenia głosu.
Obniżenie głosu odbywa się dzięki wydłużeniu i poszerzeniu fałdów głsoowych. U chłopców wydłużają się one nawet o 1 cm (o około 100% długości !!), a u dziewczynek o 3-4 mm. Warto sobie uświadomić, że długość fałdów głosowych męskich mieści się w granicach 18-21 mm, a u kobiety: 14-16 mm. Tak więc, głos chłopca w przeciągu kilkunastu tygodni/kilku miesięcy obniża się o około oktawę, a głos dziewczynki o około tercję.
Okres nagłego wydłużania się fałdów głosowych nazywamy mutacja właściwą i jak już wspomniałam trwa on około 3 miesięcy. Badania pokazują jednak, że u chłopców już 6 miesięcy przed mutacją głos zaczyna się delikatnie zmieniać (tą fazę nazywamy okresem przedmutacyjnym). Okres przedmutacyjny może przeszkadzać np. w śpiewaniu, w momencie, kiedy chłopiec korzysta z pełnego zakresu swojego głosu.
W czasie dojrzewania nie tylko powiększa się krtań. Dochodzi także do skokowego wzrostu całego organizmu. Na skutek tego powiększa się objętość m.in. płuc, czy pojemność rezonatorów. Głos nie tylko zmienia swoją wysokość (dzięki powiększeniu się krtani), ale również barwę (dzięki wzrostowi objętości rezonatorów). W/w struktury mogą się powiększać jeszcze 2-3 lata po mutacji właściwej, co będzie wpływało głównie na zmiany barwy głosu. Etap ten nazywamy okresem pomutacyjnym.
W czasie mutacji u dziewczynek głos może brzmieć matowo. U chłopców natomiast może występować chrypka, „detonacje” – mimowolne zmiany rejestrów pomiędzy głowowym i piersiowym, czy osłabienie głosu. Ten okres zazwyczaj jest trudny dla nastoletnich chłopców, zważywszy choćby na to, że to jak nas odbierają inni zależy od tego:
• Jak wyglądamy
• Co mówimy
• W jaki sposób posługujemy się głosem
Kiedy spodziewać się mutacji?
W Europie i USA u dziewczynek mutacja najczęściej pojawia się w 12 rż, a u chłopców w 14 rż. Jest to znacznie wcześniej niż u naszych przodków. Prześledzić to można na przykładzie jednego z najstarszych chórów chłopięcych w Europie przy Kościele św. Tomasza w Lipsku. Chór ten liczy sobie ponad 800 lat, a w XVIII wieku prowadzony był przez samego Jana Sebastiana Bacha☺ I właśnie dzięki niemu i jego zapiskom wiemy, że w XVIII wieku 16-17- letni chłopcy śpiewali w chórze partie chłopięce (będąc jeszcze przed mutacją!).
W różnych rejonach geograficznych moment dojrzewania, a co się z tym wiąże przechodzenia mutacji jest różny. Lekarze w Indiach zaobserwowali, że podawany w literaturze amerykańskiej i europejskiej wiek w czasie mutacji nie odpowiada temu co obserwują u swoich pacjentów. Rzeczywiście, po przeprowadzeniu dużego badania stwierdzili, że w Indiach dziewczynki przechodzą mutację znacznie później – średnio w 15 rż, a chłopcy w 16 rż.
A co jeśli mutacji nie ma?
Najczęściej po badaniu foniatrycznym okazuje się, że jednak mutacja już była, ale nastolatek mając dużą, „dorosłą” krtań posługuje się czynnościami sprzed mutacji. Takie zaburzenie nazywamy przetrwałym głosem fistułowym. Głos jest wtedy nienaturalnie wysoki, cichy i tworzony z wysiłkiem.
Przyczyny przetrwałego głosu fistułowego mają najczęściej podłoże psychologiczne. Zdarza się, że chłopiec zbyt poważnie przyjął krytykę swojego zmieniającego się głosu. Może tak być, że nastolatek nie chce zaakceptować nagłej zmiany głosu, a co się z tym wiąże konieczności dorastania. W takich sytuacjach podświadomie młody mężczyzna tworzy głos „w dziecięcy sposób”.
Znacznie rzadziej zdarza się, że brak mutacji związany jest z brakiem dojrzewania płciowego. Tu w ocenie foniatrycznej widzimy „małą” krtań. Może to być spowodowane guzami mózgu, niedorozwojem jajników/ jąder, czy zespołami genetycznymi (z. Turnera, z. Klinefeltera).
Tak więc cieszmy się, że mutacja jest. Nieprawidłowością jest jej brak.
Piśmiennictwo:
1. Fuchs M, Froehlich M, Hentschel B, et al. Predicting Mutational Change in the Speaking Voice of Boys. J Voice 2007;21:169-178
2. Balasubramaniam RK, Nikhita N. Voice Mutation During Adolescence in Mangalore, India: Implications for the Assessment and Management of Mutational Voice Disorders. JVoice 2017;31:511.e29-511.e33
Dodaj komentarz